بررسی اجمالی

برفک دهانی که کاندیدیازیس دهانی نیز نامیده می شود در واقع نوعی بیماری است که در آن قارچ کاندیدا آلبیکنس بر روی مخاط دهان شما تجمع می یابد با اینکه کاندیدا یک ارگانیسم طبیعی در دهان شما است اما گاهی اوقات می تواند بیش از حد رشد کند و علائم ایجاد کند.

برفک دهانی باعث ایجاد ضایعات سفید یا کرم رنگی می شود که معمولاً روی زبان یا گونه های داخلی شما قرار دارند و گاهی اوقات برفک دهانی ممکن است به سقف دهان، لثه ها یا لوزه ها یا پشت گلو گسترش یابد. گرچه هرکسی می تواند به این بیماری مبتلا شود اما بیشتر در نوزادان و افراد مسن اتفاق می افتد زیرا ایمنی بدن آنها کاهش یافته است و در افراد دیگر با سیستم ایمنی سرکوب شد یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند هم دیده می‎شود. برفک دهان در صورت سالم بودن یک مشکل جزئی است اما اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید علائم ممکن است شدیدتر و کنترل آن دشوار باشد.

 

 

علائم

کودکان و بزرگسالان

در ابتدا ممکن است حتی علائم برفک دهان را مشاهده نکنید که علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضایعات سفید یا کرم رنگ روی زبان، گونه های داخلی و گاهی اوقات روی سقف دهان، لثه ها و لوزه ها
• ضایعات کمی برجسته با ظاهری شبیه پنیر کاتیج
• قرمزی، سوزش یا درد ممکن است به حدی باشد که باعث مشکل در خوردن یا بلع شود.
• در صورت مالش یا خراشیده شدن ضایعات، خونریزی جزئی داشته باشید.
• ترک و قرمزی در گوشه های دهان
• احساس پنبه ای در دهان شما
• قرمزی، تحریک و درد در زیر دندان مصنوعی (استوماتیت پروتز)

در موارد شدید معمولاً به علت سرطان یا ضعف سیستم ایمنی از طریق HIV، ضایعات ممکن است به سمت پایین به مری گسترش یابد و عفونت لوله عضلانی از پشت دهان به معده کشیده می شود (ازوفاژیت کاندیدا) و اگر این اتفاق بیفتد ممکن است در بلع  دچار مشکل شوید یا احساس کنید که غذا در گلو گیر کرده است.

نوزادان و مادران شیرده

علاوه بر ضایعات متمایز سفید دهان، نوزادان ممکن است در تغذیه مشکل داشته باشند یا کلافه و تحریک پذیر باشند که آنها می توانند عفونت را در دوران شیردهی به مادران خود منتقل کنند و سپس عفونت ممکن است بین سینه های مادر و دهان کودک به عقب و جلو منتقل شود.

زنانی که پستانشان به کاندیدا آلوده است ممکن است این علائم و نشانه ها را داشته باشد:

• نوک سینه های قرمز، حساس، ترک خورده یا خارش دار
• پوستی براق یا پوسته پوسته در ناحیه دایره ای تیره و دور نوک پستان (آرئول)
• درد غیرمعمول در هنگام شیردهی یا بین شیردهی
• درد مشابه به ضربات چاقو در اعماق پستان

 

 

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر در دهان شما یا فرزندتان ضایعات سفید ایجاد شده است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. برفک دهان در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان غیر معمول است بنابراین در صورت بروز برفک به پزشک مراجعه کنید تا بررسی کند.

علل

به طور معمول سیستم ایمنی بدن شما برای دفع ارگانیسم های مضر مهاجم مانند ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها کار می کند و در حالی که تعادل بین میکروب های خوب و بد را که به طور معمول در بدن شما ساکن هستند، حفظ نکند تعداد قارچ کاندیدا افزایش می‌‎یابد و باعث عفونت برفک دهانی می‎شود. متداول ترین نوع قارچ کاندیدا، کاندیدا آلبیکنس است و عوامل مختلفی مانند ضعف سیستم ایمنی بدن می تواند خطر آفت دهان را افزایش دهد.

عوامل خطر

اگر هر یک از این موارد اعمال شود ممکن است خطر ابتلا به عفونت برفک دهان را داشته باشید:

• مصونیت ضعیف شده برفک دهان به دلیل کاهش ایمنی در نوزادان و افراد مسن بیشتر اتفاق می افتد و برخی از شرایط پزشکی مانند سرطان و درمان هایی مانند پیوند اعضا می توانند سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب کنند.
• اگر به دیابت درمان نشده مبتلا هستید یا بیماری به خوبی کنترل نشده است، بزاق ممکن است حاوی مقادیر زیادی قند باشد که رشد کاندیدا را تشویق می کند.
• عفونت های مخمر واژن به دلیل همان قارچی ایجاد می شود که باعث آفت دهان می شود که می توانید عفونت را به کودک خود منتقل کنید.
• داروهایی مانند پردنیزون، کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا آنتی بیوتیک هایی که تعادل طبیعی میکروارگانیسم ها را در بدن شما برهم می زنند می توانند خطر آفت دهان را افزایش دهند.
• استفاده از پروتزهای مخصوص به خصوص پروتزهای فوقانی یا داشتن شرایطی که باعث خشکی دهان می شود می تواند خطر برفک دهانی را افزایش دهد.

 

 

عوارض

برفک دهان به ندرت برای کودکان و بزرگسالان سالم مشکلی ایجاد می کند و برای افرادی که ایمنی کمتری دارند (کسانی که مبتلا به سرطان یا ایدز هستند) برفک می تواند جدی تر باشد که برفک دهان درمان نشده می تواند منجر به جدی تر شدن عفونت های کاندیدای سیستمیک شود پس اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، برفک ممکن است به مری یا سایر قسمت های بدن گسترش یابد.

جلوگیری

این اقدامات ممکن است به شما در کاهش خطر ابتلا به عفونت کاندیدا کمک کند:

• دهان خود را بشویید و در صورت نیاز به استفاده از دستگاه استنشاقی کورتیکواستروئید پس از مصرف داروی خود حتما دهان خود را با آب بشویید و یا مسواک بزنید.
• دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و روزانه نخ دندان بکشید یا به دفعاتی که دندانپزشک توصیه می کند.
• دندان مصنوعی خود را بررسی کنید و پروتزهای شب خود را بردارید.
• به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید به خصوص اگر مبتلا به دیابت هستید یا از دندان مصنوعی استفاده می کنید.
• سعی کنید مقدار غذاهای حاوی قند را محدود کنید که این ها ممکن است رشد کاندیدا را بیشتر کند.
• قند خون به خوبی کنترل شده می تواند باعث کاهش میزان قند در بزاق شود و از رشد کاندیدا جلوگیری کند.
• در اسرع وقت عفونت مخمر واژن را درمان کنید.
• خشکی دهان را درمان کنید. در مورد راههای جلوگیری از خشکی دهان یا درمان آن از پزشک خود سوال کنید.

 

منبع : www.mayoclinic.org