سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه درواقع توده‎ای جامدی است که از کریستال ساخته شده است و معمولاً از کلیه شما نشات می گیرد. با این حال می تواند در هرجای دستگاه ادراری شما که متشکل از این قسمت ها است ، ایجاد شود:

• کلیه ها
• حالب
• مثانه
• مجرای ادرار

سنگ کلیه یکی از دردناک ترین درد ها در پزشکی است و دلایل ایجاد آن با توجه به نوع سنگ متفاوت است.

 

انواع سنگ کلیه

همه سنگ های کلیه از بلورهای یکسان تشکیل نشده اند و انواع مختلف سنگ کلیه عبارتند از:

کلسیمی: سنگهای کلسیم متداول ترین آنها هستند که اغلب از اگزالات کلسیم ساخته شده اند (اگرچه می توانند از فسفات کلسیم یا مالات تشکیل شوند). خوردن غذاهای غنی از اگزالات کمتر می تواند خطر ابتلا به این نوع سنگ را کاهش دهد. غذاهای دارای اگزالات بالا عبارتند از:

• چیپس سیب زمینی
• بادام زمینی
• شکلات
• چغندر
• اسفناج

با این حال حتی اگر برخی از سنگ های کلیه از کلسیم ساخته شده باشند دریافت کلسیم کافی در رژیم غذایی می تواند از تشکیل سنگ جلوگیری کند.

اسید اوریک

این نوع سنگ کلیه در مردان بیشتر از زنان دیده می شود و این عوارض می تواند در افراد مبتلا به نقرس یا کسانی که شیمی درمانی می کنند رخ دهد. این نوع سنگ در صورت اسیدی بودن ادرار ایجاد می شود و یک رژیم غذایی غنی از پورین می تواند سطح اسیدی ادرار را افزایش که پورین ماده ای بی رنگ در پروتئین های حیوانی مانند ماهی ، صدف و گوشت است.

استروویت

این نوع سنگ بیشتر در زنان مبتلا به عفونت ادراری (UTI) یافت می شود که می توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادرار شوند و در نتیجه عفونت کلیه ایجاد کند. درمان عفونت زمینه ای می تواند از ایجاد سنگ های استروویت جلوگیری کند.

سیستین

سنگ سیستین نادر که در مردان و زنان مبتلا به اختلال ژنتیکی کیستینوریا رخ می دهد و این نوع سنگ از سیستین اسیدی که از کلیه ها به ادرار نشت می کند به طور طبیعی در بدن ایجاد می شود.

 

 

عوامل خطر برای سنگ کلیه

بزرگترین عامل خطر ایجاد سنگ کلیه تولید کمتر از 1 لیتر ادرار در روز است و به همین دلیل سنگ کلیه در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند شایع است با این حال سنگ کلیه به احتمال زیاد در افراد بین 20 تا 50 سال دیده می شود.

عوامل مختلف می توانند خطر ابتلا به سنگ را افزایش دهند که در ایالات متحده ، افراد سفید پوست بیشتر از افراد سیاه پوست دچار سنگ کلیه می شوند و براساس موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK) مردان بیش از زنان دچار سنگ کلیه می شوند و این بیماری حتی می توند ارثی یاشد.

سایر عوامل خطر عبارتند از:

• کمبود آب بدن
• چاقی
• یک رژیم غذایی با مقادیر بالای پروتئین ، نمک یا گلوکز
• بیماری هیپرپاراتیروئید
• جراحی بای پس معده
• بیماری التهاب روده که جذب کلسیم را افزایش می دهد
• مصرف داروهایی مانند ادرار آورهای تریامترن ، داروهای ضد تشنج و داروهای ضد اسید بر پایه کلسیم

شناختن علائم و نشانه های سنگ کلیهی

سنگ کلیه درد شدیدی ایجاد می کند و علائم آن ممکن است تا زمانی که سنگ شروع به حرکت به سمت حالب کند ایجاد نشود که به این درد شدید کولیک کلیوی گفته می شود که ممکن است از یک طرف کمر یا شکم خود درد داشته باشید. در مردان درد ممکن است به ناحیه کشاله ران منتقل شود اما درد کلیه می آید و می رود و حتی می تواند شدید باشد.

علائم دیگر سنگ کلیه می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خون در ادرار (ادرار قرمز ، صورتی یا قهوه ای)
• استفراغ
• حالت تهوع
• تغییر رنگ ادرار یا بوی بد
• لرز
• تب
• نیاز مکرر به ادرار
• ادرار کردن به مقدار کم

در مورد سنگ كوچك ممكن است با عبور سنگ از مجاري ادراري هيچ درد و علائمي نداشته باشيد.

 

 

چرا سنگ کلیه می تواند یک مشکل باشد

سنگها همیشه در کلیه نمی مانند و بعضی اوقات از کلیه به حالب منتقل می شوند اما چون مجاری ادرار کوچک و ظریف هستند و ممکن است سنگها خیلی بزرگ باشند تا بتوانند از طریق حالب به مثانه منتقل شوند باعث اسپاسم و تحریک حالب شود که در نتیجه خون در ادرار ظاهر شود.

گاهی سنگ ها مانع جریان ادرار می شوند که به این عمل انسداد ادرار گفته می شود و می تواند منجر به عفونت کلیه و آسیب کلیه شود.

آزمایش و تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه نیاز به ارزیابی کامل سابقه سلامتی و معاینه فیزیکی دارد. سایر آزمایشات عبارتند از:

• آزمایش خون برای کلسیم ، فسفر ، اسید اوریک و الکترولیت ها
• نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه ها
• تجزیه و تحلیل ادرار برای بررسی بلورها ، باکتری ها ، خون و گلبول‎های سفید
• بررسی سنگهای رد شده برای تعیین نوع آنها

آزمایش های زیر جهت انسداد ادرار

• اشعه ایکس شکم
• تزریق داخل وریدی (IVP)
• پیلوگرام وارونه
• سونوگرافی کلیه (آزمایش ترجیحی)
• اسکن ام آر آی از شکم و کلیه ها
• سی تی اسکن شکمی

ماده حاجب یا ماده کنتراست زا در سی تی اسکن  ( ماده حاجب پزشکی معمولاً به منظور افزایش پدیداری لولهٔ گوارشی و رگ خونی استفاده می‌شود و برای افزایش کنتراست در تصویربرداری پرتونگاری بکار می‌رود) و IVP می تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد و با این حال در افرادی که عملکرد طبیعی کلیه دارند این مسئله نگران کننده نیست.

برخی از داروها وجود دارد که می تواند احتمال آسیب کلیه را همراه با رنگ افزایش دهد پس مطمئن شوید که رادیولوژیست شما از هر دارویی که می خورید اطلاع دارد.

 

 

چگونه سنگ های کلیه درمان می شوند؟

درمان با توجه به نوع سنگ تنظیم می شود. نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز باعث افزایش جریان ادرار می شود و افرادی که کمبود آب بدن دارند یا حالت تهوع و استفراغ شدید دارند ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند.

سایر گزینه های درمانی عبارتند از:

دارو

تسکین درد ممکن است به داروهای مخدر نیاز داشته باشد و یا وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد و سایر داروها عبارتند از:

• آلوپورینول (Zyloprim) برای سنگهای اسید اوریک
• دیورتیک های تیازید برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیم
• سدیم بیکربنات یا سدیم سیترات برای اسیدی شدن ادرار کمتر است
• محلولهای فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگهای کلسیم
• ایبوپروفن (Advil) برای درد
• استامینوفن (تیلنول) برای درد
• ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

سنگ شکنی

با استفاده از امواج صوتی سنگهای بزرگ را می شکند تا بتوانند سنگ موجود در حالب را به راحتی به مثانه شما منتقل کنند. این روش ممکن است ناخوشایند و به بیهوشی سبک نیاز داشته باشد و همچنین می تواند باعث کبودی در شکم و کمر و خونریزی در اطراف کلیه و اندام های اطراف شود.

جراحی نفرولیتوتومی از راه پوست

یک جراح سنگ ها را از طریق یک برش کوچک در پشت شما برمی دارد و مواردی که ممکن است شخصی به این روش احتیاج داشته باشد عبارت است از:

• سنگ باعث انسداد و عفونت می شود یا به کلیه ها آسیب می رساند.
• سنگ خیلی بزرگ شده است تا بتواند عبور کند.
• درد قابل کنترل نیست

ادراروسکوپی

هنگامی که سنگ در حالب یا مثانه گیر می کند ممکن است پزشک شما از ابزاری به نام ureteroscope برای برداشتن آن استفاده کند. یک سیم کوچک با یک دوربین متصل به مجرای ادرار وارد می شود و به مثانه منتقل می شود و سپس پزشک از یک قفس کوچک برای انداختن سنگ و برداشتن آن استفاده می کند که پس از آن سنگ برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.

 

 

پیشگیری از سنگ کلیه

خوردن آب خود می تواند یک اقدام پیشگیرانه کلیدی است که افزایش میزان ادرار دفع شده شما به کلیه ها کمک می کند. شما می توانید آب زنجبیل، نوشابه لیمو، آب میوه را جایگزین آب کنید تا به شما در افزایش مایعات کمک کند حتی اگر سنگها به میزان کم سیترات مربوط باشند ، آبمیوه های سیترات دار می توانند به جلوگیری از تشکیل سنگ کمک کنند.

خوردن غذاهای غنی از اگزالات به میزان متوسط ​​و کاهش مصرف نمک و پروتئین‎های حیوانی نیز می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد.

پزشک شما ممکن است داروهایی برای جلوگیری از تشکیل سنگهای کلسیم و اسید اوریک تجویز کند پس علائم خود را به درستی بیان کنید.

 

منبع : www.healthline.com