بررسی اجمالی

صرع نوعی اختلال سیستم عصبی مرکزی است که در آن فعالیت مغز غیرطبیعی می شود و باعث تشنج یا دوره هایی از رفتار غیرمعمول، احساسات و گاهی اوقات از دست دادن آگاهی می شود که هرکسی می تواند به صرع مبتلا شود و صرع هم مردان و هم زنان از هر نژاد را درگیر می کند.

علائم تشنج می تواند بسیار متفاوت باشد مثلا برخی از افراد مبتلا به صرع در طی تشنج چند ثانیه سیاهی چشمشان می‎رود در حالی که برخی مرتبا دست ها یا پاهای خود را می فشارند. یک بار تشنج به معنای ابتلا به صرع نیست و برای تشخیص صرع به طور کلی حداقل دو حمله تهاجمی غیرمترقبه مورد نیاز است. درمان با داروها یا گاهی جراحی می تواند تشنج را برای اکثر افراد مبتلا به صرع کنترل کند اما برخی از افراد برای کنترل تشنج به درمان مادام العمر نیاز دارند و برای برخی دیگر تشنج در نهایت برطرف می شود.

علائم

از آنجا که صرع در اثر فعالیت غیر طبیعی در مغز ایجاد می شود تشنج می تواند بر هر فرایند مغز شما تأثیر بگذارد و علائم و نشانه های تشنج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گیجی موقت
• نگاه خیره به یک نقطه
• حرکات غیر قابل کنترل دست و پا
• از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
• علائم روانی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو

علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است و در بیشتر موارد هر فرد مبتلا به صرع تمایل به همان نوع تشنج دارد.

 

 

انواع تشنج

پزشکان به طور کلی تشنج ها را بر اساس نحوه شروع فعالیت غیرطبیعی مغز به صورت کانونی یا کلی طبقه بندی می کنند:

تشنج کانونی

تشنج ناشی از فعالیت غیرطبیعی فقط در یک ناحیه از مغز شما است که به آن تشنج کانونی (جزئی) می گویند و این تشنج ها به دو دسته تقسیم می شوند:

• تشنج کانونی بدون از دست دادن هوشیاری: تشنج های جزئی نامیده می شوند باعث از بین رفتن هوشیاری نمی شوند اما آنها ممکن است احساسات را تغییر دهند یا نوع نگاه، احساس، حس چشایی و بویایی یا صدا را تغییر دهند و همچنین ممکن است منجر به تکان خوردن غیر ارادی یک قسمت از بدن مانند بازو یا پا و علائم حسی خود به خودی مانند گزگز، سرگیجه و چشمک زدن بی اختیار شود.
• تشنج کانونی با اختلال در آگاهی: این تشنج ها که تشنج های پیچیده جزئی نامیده می شوند شامل تغییر یا کاهش هوشیاری یا آگاهی است ودر طی یک تشنج جزئی پیچیده ممکن است به فضا خیره شوید و به طور طبیعی به محیط خود پاسخ ندهید و یا حرکات تکراری مانند مالش دست، جویدن، بلعیدن را انجام ندهید.

علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی مانند میگرن، نارکولپسی یا بیماری روانی اشتباه گرفته شود که برای تشخیص صرع از سایر اختلالات یک معاینه و آزمایش کامل لازم است.

تشنج عمومی

تشنج هایی که به نظر می رسد همه مناطق مغز را درگیر می کند تشنج عمومی نامیده می شود. شش نوع تشنج عمومی وجود دارد که شامل:

• تشنج ابسنس: اغلب در کودکان اتفاق می افتد و با خیره شدن به فضا یا حرکات ظریف بدن مانند چشمک زدن یا لب زدن مشخص می شود که این تشنج ها ممکن است به صورت خوشه ای رخ دهد و باعث از بین رفتن آگاهی کوتاه مدت شود.
• تشنج تونیک: باعث سفت شدن عضلات می شود که این تشنج ها معمولاً بر روی عضلات پشت، بازوها و پاها تأثیر می گذارد و ممکن است باعث زمین خوردن شما شود.
• تشنج آتونیک: که به آن تشنج قطره ای نیز گفته می شود باعث از بین رفتن کنترل عضلات می شود که ممکن است باعث فروپاشی یا سقوط ناگهانی شما شود.
• تشنج کلونیک: با حرکات تکراری یا ریتمیک عضلانی تند همراه است که این حملات معمولاً گردن، صورت و بازوها را تحت تأثیر قرار می دهد.
• تشنج میوکلونیک: معمولاً به صورت تکان های کوتاه مدت یا ناگهانی دست و پاهای شما ظاهر می شوند.
• تشنج تونیک-کلونیک: تشنج های تونیک کلونیک که قبلاً به آن تشنج های گراند مال معروف بود چشمگیرترین نوع تشنج صرعی است و می تواند باعث از بین رفتن ناگهانی هوشیاری، سفت شدن بدن و لرزش بدن و گاهی اوقات از دست دادن کنترل مثانه یا گاز گرفتن زبان شود.

 

 

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز هر یک از موارد زیر فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید:

• تشنج بیش از پنج دقیقه طول بکشد.
• تنفس یا هوشیاری پس از قطع تشنج بر نگردد.
• بلافاصله تشنج دوم دنبال شود.
• تب شدید
• باردار باشید.
• دیابت داشته باشید.
• شما در هنگام تشنج به خود آسیب زده اید.

اگر برای اولین بار دچار تشنج شدید به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

علل

در حدود نیمی از افراد مبتلا به صرع بدون هیچ علتی به این بیماری مبتلا هستند و نیمه دیگر به دلیل شرایطی از جمله:

• تأثیر ژنتیکی: برخی از انواع صرع ،که بر اساس نوع تشنج شما یا بخشی از مغز تحت تأثیر قرار می گیرد در خانواده ها وجود دارد و در این موارد احتمالاً تأثیر ژنتیکی وجود دارد. محققان برخی از انواع صرع را با ژن های خاص مرتبط دانسته اند اما برای بیشتر افراد ژن ها تنها بخشی از علت صرع هستند که برخی از ژن ها ممکن است فرد را نسبت به شرایط محیطی که باعث تشنج می شوند حساس کنند.
• ضربه به سر: ضربه به سر در اثر حادثه رانندگی یا آسیب دیدگی دیگر می تواند باعث صرع شود.
• شرایط مغز: شرایط مغزی که باعث آسیب به مغز می شود مانند تومورهای مغزی یا سکته مغزیمی تواند صرع ایجاد کند و سکته مغزی دلیل اصلی ر در بزرگسالان بالای 35 سال است.
• بیماری های عفونی: بیماری های عفونی مانند مننژیت ، ایدز و انسفالیت ویروسی می توانند صرع ایجاد کنند.
• آسیب قبل از تولد: قبل از تولد نوزادان به آسیب مغزی حساس هستند که می تواند توسط چندین عامل ایجاد شود مانند: عفونت در مادر ، تغذیه نامناسب یا کمبود اکسیژن که این آسیب مغزی می تواند منجر به صرع یا فلج مغزی شود.
• اختلالات رشد: صرع گاهی اوقات می تواند با اختلالات رشد مانند اوتیسم و ​​نوروفیبروماتوز همراه باشد.

عوامل خطر

برخی فاکتورها ممکن است خطر صرع را افزایش دهند:

• سن: شروع صرع در کودکان بیشتر دیده می شود اما این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد.
• سابقه خانوادگی: خطر ابتلا افزایش می‎یابد.
• جراحت سر: آسیب های سر مسئول برخی موارد صرع است که شما می توانید با بستن کمربند ایمنی هنگام رانندگی در اتومبیل و استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه سواری، اسکی، موتور سواری یا انجام فعالیت های دیگر که احتمال آسیب دیدگی سر آنها زیاد است، خطر خود را کاهش دهید.
• سکته مغزی و سایر بیماری های عروقی: می تواند منجر به آسیب مغزی شود که ممکن است صرع را تحریک کند و شما می توانید برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری ها از مصرف الکل و کشیدن سیگار پرهیز کنید و رژیم غذایی سالم و ورزش منظم داشته اشید.
• زوال عقل: در بزرگسالان مسن افزایش می‎دهد.
• عفونت مغز: عفونت هایی مانند مننژیت که باعث التهاب در مغز یا نخاع شما می شوند می توانند خطر شما را افزایش دهند.
• تشنج در کودکی: تب بالا در کودکی گاهی اوقات می تواند با تشنج همراه باشد و کودکانی که به دلیل تب بالا تشنج می کنند معمولاً صرع نخواهند داشت اما خطر ابتلا به صرع در صورتی که کودک دچار تشنج طولانی، بیماری سیستم عصبی دیگر یا سابقه خانوادگی صرع شود افزایش می یابد.

 

 

عوارض

تشنج در زمان های خاص می تواند منجر به شرایطی شود که برای خود یا دیگران خطرناک است.

• اگر بر مین بیفتید می توانید به سر خود آسیب برسانید یا استخوان بشکنید.
• احتمال غرق شدن در هنگام شنا یا استحمام 15 تا 19 برابر بیشتر از بقیه افراد است زیرا احتمال تشنج در آب دارید.
• در صورت رانندگی با ماشین یا کار با تجهیزات دیگر تشنجی که باعث از بین رفتن آگاهی یا کنترل شود، می تواند خطرناک باشد.
• تشنج در دوران بارداری مادر و کودک را به خطر می اندازد و برخی داروهای ضد صرع خطر نقص مادرزادی را افزایش می دهد پس اگر صرع دارید و قصد باردار شدن دارید هنگام برنامه ریزی بارداری با پزشک خود صحبت کنید. اکثر زنان مبتلا به صرع می توانند باردار شده و نوزادان سالمی داشته باشند.
• افراد مبتلا به صرع بیشتر دچار مشکلات روانی به ویژه افسردگی، اضطراب و تمایل به داشتن خودکشی می شوند که مشکلات ممکن است در نتیجه مشکلات کنار آمدن با خود بیماری و همچنین عوارض جانبی دارو باشد.

سایر عوارض تهدید کننده زندگی صرع غیرمعمول است اما ممکن است اتفاق بیفتد، مانند:

• آسیب دائمی مغز: این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بیش از پنج دقیقه در حالت تشنج مداوم باشید یا تشنج های مکرر داشته باشید بدون اینکه هوشیاری کامل خود را در بین آنها به دست بیاورید که در معرض خطر آسیب دائمی مغز و مرگ هستند.
• مرگ ناگهانی غیر منتظره در صرع (SUDEP): افراد مبتلا به صرع نیز خطر ناگهانی مرگ دارند که علت آن ناشناخته است اما برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است به دلیل شرایط قلبی یا تنفسی رخ دهد. افرادی که تشنج تونیک-کلونیک مکرر دارند یا افرادی که تشنج توسط داروها کنترل نمی شود ممکن است در معرض خطر بیشتری از SUDEP باشند و به طور کلی حدود 1 درصد از افراد مبتلا به صرع به دلیل SUDEP می میرند.

 

 

منبع : www.mayoclinic.org